PHONG TỤC RÌ PO NỈA CỦA NGƯỜI MÔNG Ở NGHỆ AN

Trong xã hội truyền thống của đồng bào Mông có một phong tục được nhiều người quan tâm, theo cách gọi của đồng bào Mông đó là phong tục Rì po nỉa mà lâu nay nhiều người vẫn dịch sang tiếng Việt là phong tục Bắt vợ hoặc Cướp vợ. Tuy nhiên để hiểu và nhận xết đúng về phong tục Rì po nỉa của đồng bào Mông thì chúng ta cần phải tìm hiểu về luật tục trong hôn nhân của họ.

Đối với đồng bào Mông thì hôn nhân một vợ một chồng là nguyên tắc và luôn được cộng đồng đề cao và tôn trọng. Để đi đến hôn nhân thì các đôi nam nữ phải qua một quá trình tìm hiểu nhau thông qua các lễ hội, ngày tết, hoặc khi đi làm nương, làm rẫy,…Sau quá trình tìm hiểu đó nếu đôi trai gái yêu nhau thật lòng và đồng ý kết duyên vợ chồng thì họ mới đi đến hôn nhân. Trong các cuộc hôn nhân của người Mông thì phải trải qua nhiều bước, và nhiều nghi lễ khác nhau, vì vậy Rì po nỉa được coi là một bước trong những nghi lễ hôn nhân của người Mông.

Phong tục Ri po nỉa truyền thống của người Mông chỉ diễn ra khi đôi nam nữ, yêu nhau tha thiết, trao cho nhau những kỷ vật và đồng ý nên duyên vợ chồng, lúc đó thì người con trai hện người yêu của mình tại một địa điểm nào đó. Khi người con gái đến nơi hai người đã hẹn thì người con trai sẽ cần tay kéo con gái về nhà. Lúc người con trai cần tay kéo thì người con gái đó dạ vờ chống cự, hoặc khóc để nói lên lòng hiếu thảo đối với cha mẹ để của mình. Đây là điều dễ hiểu bởi vì trong trường hợp này cho dù hai người yêu nhau đến máy nhưng người con trai không cầm tay người con gái kéo về thì người con gái cũng sẽ không thể theo người con trai về được. Khi kéo đến một đoạn đường thì người con trai thả để hai người tự về. Khi về đến nhà trai rồi thì bố mẹ nhà trai làm nghi lễ nhập ma cho cô gái đó trở thành con dâu nhà mình.

Có trường hợp khi đôi trái gái rất yêu nhau nhưng có lễ vì nhà trai nghèo nên mới tiến hành rì po nỉa. Trong trường hợp này thì người con trai gọi một số bạn bè đi cùng để giúp kéo vợ. Đôi trai gái hện nhau trước nhưng không cho bố mẹ bên nhà vợ biết, khi người con gái đến nơi đã hện thì người con trai và một số bạn đến kéo người con gái về nhà mình. Khi bị kéo thì người con gái cũng có quyền chống cự, khi họ kéo được một đoạn đường thì bạn bè của người con trai thả để hai người tự về. Thông thường thì các bạn của người con trai sẽ về trước để báo với bố mẹ bên nhà trai chuẩn bị con gà để làm nghi lễ cho hai người.

Hình minh họa đám cưới theo phong tục Rì Po Nỉa
Hình minh họa đám cưới theo phong tục Rì Po Nỉa

Theo quan niệm của người Mông thì người con gái được kéo mới là người con gái siêng năng lao động, biết thành thảo may trang phục truyền thống, và hiếu thảo với bố mẹ. Còn người con gái chỉ đi theo người con trai thôi thì không có giá.

Vì thế từ Rì po nỉa của người Mông dịch sang tiếng Việt là Bắt vợ hay Cướp vợ thì không đúng. Bởi vì trong hôn nhân của người Mông đa phần là vì yêu nhau, nhưng vì theo phong tục tập quán của đồng bào nên phải tiến hành nghi thức đó. Có lễ trong xã hội phong kiến ngày xưa có một số người đã lợi dụng phong tục rì po nỉa của đồng bào để chiến đoạt các cô gái trẻ, đẹp về làm vợ nên nhiều người hiện nay vẫn hiểu nhầm phong tục Rì po nỉa của người Mông. Thậm chí ngày nay nhiều người vẫn hiểu rằng theo phong tục Rì po nỉa của người Mông thì người con trai thích cô gái nào đó, liền về nhà rủ bạn bè sang bắt cô gái đó về làm vợ, nhưng cách nghĩ như vậy là không đúng, bởi vì bắt vợ trong trường hợp như vậy không phản ánh được tình yêu của hai người, và không có kỷ vật trao cho nhau của hai người trước khi kéo để làm chứng thì cuộc hôn nhân khó được cộng đồng, và luật tục chấp nhận. Nếu Bắt vợ như vậy khi đi đám cưới đúng theo luật tục của người Mông thì sẽ chịu nhiều hình phạt của dòng họ nhà gái.

Thứ nhất: Nhà trai sẽ chịu phạt rất nặng về các lễ vật như bạc tráng, lợn, gà,… Dựa theo luật tục mà nói thì do người con gái không yêu và không đồng ý lấy người con trai đó nhưng người con trai quá thích người con gái này nên lợi dụng phong tục để kéo con gái về, trường hợp này không phù hợp với phong tục tập quán truyền thống của đồng bào.

Thứ hai: Trong trường hợp người con gái không chấp nhận lấy người con trai này và sống với gia đình nhà trai thì căn cứ theo luật tục của người Mông để giải quyết. Hai bên gia đình nhà trai và nhà gái sẽ mời những người già làng, trưởng dòng họ của hai bên đến để bàn về đám cưới này, trường hợp bên nhà gái kiên quyết không chấp nhận cuộc hôn nhân thì đám cưới sẽ bị hủy bỏ. Nhưng khi hủy đám cưới thì nhà trai phải bồi thường tiền, vật lễ cho nhà gái và danh dự cho người con gái đó. Luật tục về hôn nhân của người Mông mang tính triết lí và giá trị nhân vân cao cả nên được công đồng người Mông tôn trọng và thực hiện.

Đối với hôn nhân của đồng bào Mông hiện nay.

-Cần phải tích cực tuyên truyền cho đồng bào thực hiện tốt đường lối chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước về Luật hôn nhân và gia đình.

-Tôn trọng nguyên tắc hôn nhân một vợ một chồng của người Mông.

-Tôn trọng hôn nhân tự nguyện và tiến bộ trên cơ sở luật tục người Mông.

-Đấu tranh chống những hành vi lợi dựng phong tục Rì po nỉa trong cuộc sống của đồng bào Mông.

-Phong tục Rì po nỉa hiện nay đã có nhiều thay đổi so với truyền thống vì vậy những phần nào tốt và tiến bộ thì bảo tồn, phát huy. Phần nào lạc hậu và đã có sự biến tướng không còn phù hợp thì nên tuyên truyền để loại bỏ.

Kết luận: Phong tục Rì po nỉa của người Mông là phong tục giàu tình nhân ái, khoan dung, và xuất phát từ tình yêu của các đôi nam nữ trong xã hội người Mông để đến với nhau, và xây dựng gia đình ấm no, hạnh phúc.Tuy vậy nhưng do tác động của nhiều yếu tố trong xã hội, nên một số cá nhân đã lợi dụng phong tục Rì po nỉa để chiến đoạt các cô gái trẻ, đẹp về làm vợ bất chấp sự phản đối của gia đình nhà gái và cộng đồng người Mông nên hiện nay phong tục Rì po nỉa mới được nhiều người hiểu sai là tục Cướp vợ.Ngày nay chúng ta cần phải tôn trọng tình yêu tự nguyện và tiến bộ, tôn trọng nguyên tắc hôn nhân một vợ một chồng dựa theo Pháp luật về hôn nhân và gia đình.

Vừ Bá Mùa

Rate this post

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

Hotline
icons8-exercise-96 challenges-icon chat-active-icon
chat-active-icon