VÕ THỊ VÂN

Sinh năm: 1965

Nơi sinh: Ngọc Sơn, Thanh Chương, Nghệ An.

Dân tộc: Kinh.

Nghệ thuật trình diễn dân gian Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh.

Ms. VO THI VAN

Year of birth: 1965

Place of birth: Ngọc Son, Thanh Chuong district, Nghe An Ethnicity: Viet (Kinh) ethnic majority.

Practising and transmitting the alternating singing Vi, Giam Folk Songs.

  • Gần 40 năm thực hành và trao truyền Di sản Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh cho khoảng 250 người và trong học đường;
  • Có nhiều đóng góp to lớn trong việc bảo tồn, phát huy di sản dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh; Được Tỉnh và Ngành Văn hóa – Thông tin tặng Bằng khen, Giấy khen;
  • Được phong tặng danh hiệu Nghệ nhân dân gian năm 2013; Danh hiệu Nghệ nhân ưu tú năm 2015.

 Nghệ nhân Võ Thị Vân với một tình yêu dân ca cháy bỏng

          Chị  sinh ra trên mảnh đất Thanh Chương có truyền thống dân ca  ví dặm từ lâu đời. Từ các làng nghề trong thôn xóm như nghề đan lát, nghề nuôi tằm dệt vải, nghề trồng lúa nước… đã hình thành nơi đây tục hát ví,  hát giặm quanh năm. Vùng quê chị, truyền thống hát dân ca vẫn còn giữ được đến hôm nay với những con người giờ đã thành nghệ nhân dân gian hát dân ca như bà Đồng, bà Cúc, bác Đổng, chú Thìn,… Có những người đã trở thành nhạc sỹ nổi tiếng như nhạc sỹ Nguyễn Tài Tuệ, và không ít nhạc sỹ đã lấy dân ca làm nguồn cảm hứng sáng tác như Hồ Hữu Thới, Lê Hàm, Thanh Lưu,…Vùng quê ấy nuôi dưỡng tâm hồn chị  tình yêu dân ca từ tấm bé như dòng sông bồi đắp phù sa cho đất thêm màu mỡ.

          Lớn lên trong một gia đình có truyền thống hát dân ca ba, mẹ của chị Vân là Lê Thị Vinh, chú là Võ Trọng Thìn đều là nghệ nhân hát dân ca. Đặc biệt, chị được thừa hưởng gen di truyền từ mẹ. Mẹ chị năm nay đã gần 90 tuổi, bà mê hát dân ca từ bé. Thời trước vùng quê bà dọc hai bờ sông Lam hôm nào cũng có hát đối đáp thâu đêm. Bà say sưa ca hát với đám đàn anh đàn chị, rồi cũng trở thành một đàn chị lúc nào không hay, thành giọng hát nổi trội của cả vùng đất Thanh Chương thời ấy đến giờ. Bà hát phường hát hội trong thôn trong xóm, rồi tham gia các đội văn nghệ tuyên truyền cổ vũ quân nhân, động viên các chiến sỹ ra chiến trường. Lời ru ngọt ngào ấm áp của mẹ đã nuôi dưỡng tâm hồn chị Võ Thị Vân, truyền cho chị chất giọng dân ca vừa thiết tha vừa sâu lắng.

          Sinh năm 1965, tuổi đời chưa phải là nhiều nhưng chị Vân có cả một quá trình dài hoạt động và cống hiến về dân ca cho quê hương xứ sở. Trong khoảng thời gian 1971 – 1987 chị đã có nhiều hoạt động sôi nổi, liên tục trong phong trào văn hóa văn nghệ địa phương. Yêu ca hát từ lúc mới chỉ là cô bé 5, 6 tuổi, khi là cô học trò chị đã tham gia vào đội văn nghệ của trường tiểu học, trường trung học cơ sở xã nhà, rồi gia nhập đội tuyển văn nghệ xã Ngọc Sơn. Thời gian này chị đã đem nhiều giải về cho nhà trường và địa phương trong các cuộc thi văn nghệ tr ong tỉnh. 17 tuổi chị theo nghiệp ca hát cho mãi đến giờ.

          Chị không thể quên kỷ niệm năm lên 5 tuổi, người bé nhỏ, tóc đuôi gà, đêm theo mẹ ra bến đò Rộ nghe hát  rồi ngủ gật tại bến đò. Bà Vinh cõng con về nhà rồi trở ra bến đò tiếp tục hát đối. Vân tỉnh giấc, thấy mình đang nằm trên giường, nhìn khắp nhà không thấy bố mẹ đâu, chỉ nghe văng vẳng  những điệu hò ví dặm từ bến đò vọng về. “..Ai biết nước sông Lam rang là trong là đục, thì mới biết cuộc đời răng là nhục là vinh, thuyền em lên thác xuống ghềnh…. Vân choàng dậy, chạy ra trước sân nhà nơi có đống rơm khô, vo tròn vào ống nứa, châm lửa thay ngọn đèn rồi chạy bộ ra bến đò. Ngày ấy, chị đã có một niềm đam mê hát dân ca cháy bỏng. Đi cắt cỏ, chăn trâu, làm vườn chị Vân cũng hát. Chị  hát cả những khi trên bến đò trong mỗi lần đem bí, đem rau lên thị trấn Dùng bán. Chuyến đò nào có chị lại rộn ràng khắp dòng sông Lam nhũng câu ví, điệu hò. Nhiều người trầm trồ khen Vân bé tý tuổi mà đã thuộc nhiều bài dân ca, có giọng hát trong trẻo, sâu lắng. Bà Cao Thị Cúc – người hát dân ca nổi tiếng đất Ngọc Sơn cho hay: Vân có lợi thế sinh ra trong gia đình có truyền thgống hát dân ca, có chất giọng trời phú, chịu khó học hỏi, khổ luyện. Ngày xưa, Ngọc Sơn chưa có cầu Rộ và  mái đình cũng chưa được tôn tạo như  bây giờ, bà con trong xã thường ra dọc bờ sông Lam để hát, có hôm chèo thuyền hát giữa sông. Bé Vân không bỏ đêm nào…

          Từ cuối những năm 80 đến gần đây chị Võ Thị Vân  là cộng tác viên Trung tâm Văn hóa huyện Thanh Chương, Phó chủ nhiệm CLB Dân ca huyện nhà và là Chủ nhiệm CLB Dân ca xã Ngọc Sơn từ 2009. Ngoài ra, chị còn thường xuyên viết kịch bản và dàn dựng chương trình cho các ban ngành trong huyện và cơ sở xã, tham gia hội thi dân ca từ cấp xã, cấp huyện đến cấp tỉnh.

          Nhắc đến chị Võ Thị Vân, là nhắc đến người hoạt động không mệt mỏi, có sự đóng góp  trong lĩnh vực dân ca ví giặm. Ở đâu trên đất Thanh Chương, có phong trào hát dân ca là có chị. Giọng hát mượt mà giàu cảm xúc, với một tình yêu dân ca luôn cháy bỏng và một tinh thần vui vẻ hăng say nhiệt huyết, chị thường đi đầu trong mọi phong trào hoạt động văn hóa văn nghệ của xã nhà.

          Quá trình hoạt động, đóng góp và công hiến hơn 40 năm qua chị đã được trao tặng nhiều giải thưởng, bằng khen, giấy khen trong các hội thi, hội diễn dân ca từ cấp huyện đến cấp tỉnh, được sở Văn hóa – Thể thao- Du lịch Nghệ An tặng giấy chứng nhận gia đình nghệ nhân hát dân ca.

          Đến nay, chị vẫn nhiệt tình, hăng say hoạt động trong các phong trào dân ca của quê hương, là cộng tác viên của Trung tâm Văn hóa huyện Thanh Chương, tham gia truyền dạy cho các lớp tập huấn ở địa phương như lớp tập huấn của Trung tâm DSKHHGĐ có hơn 300 người tham gia, dạy cho học sinh các cấp trong nhà trường, viết bài, dàn dựng chương trình trong các cuộc thi văn nghệ của ngành giáo dục, truyền dạy các làn điệu dân ca cho các thành viên trongCLB dân ca huyện và CLB Dân ca xã Ngọc Sơn, cho các con cháu trong gia đình, trong họ tộc và trong thôn xóm,…

          Có thể nói, chị là người đa tài trong hoạt động văn hóa văn nghệ, đặc biệt trong lĩnh vực dân ca ví giặm. Chị hơn 40 năm cống hiến, là người múa đẹp, hát hay, đàn giỏi, thị thành thạo nhiều làn điệu dân ca lời cổ, cải biên và còn sáng tác nhiều làn điệu mới. Năm 2013, trong Liên hoan CLB Dân ca Nghệ Tĩnh lần thứ 2, chị được Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam vinh danh là nghệ nhân dân gian hát dân ca ví giặm.